Polski koń zimnokrwisty (PKZ) powstał w wyniku krzyżowania rodzimych klaczy zimnokrwistych z zachodnimi ogierami, głównie takich ras jak ardeńska, bretońska, belgijska czy popularne na Zachodzie konie rasy perszeron. W początkowym okresie hodowli, krzyżówki były spontaniczne i bez wyraźnego celu, dopiero po uzyskaniu cennego potomstwa o pożądanych cechach użytkowych, zaczęto rozważać nt. kierunku rozwoju hodowli polskiego konia zimnokrwistego.
Warto zauważyć, iż w obrębie rasy PKZ wyróżnia się cztery główne populacje koni, różniące się pomiędzy sobą kilkoma cechami - zależnie od regionu, w którym były hodowane:
Aktualnie konie sztumskie i sokólskie są objęte programem ochrony, jako cenny materiał hodowlany i dziedzictwo kulturalne. Do najbardziej charakterystycznych cech polskiego konia zimnokrwistego należą:
Polskie konie zimnokrwiste nadal są użytkowane w pracach polowych, jako środek transportu (dysponują dużą siłą i wytrzymałością); sprawdzają się także jako naturalne kosiarki w gospodarstwach ekologicznych. Używane są do jeździectwa amatorskiego przy pokazach siły czy w zaprzęgach - są bardzo spokojne i opanowane. Chętnie współpracują z człowiekiem, są niepłochliwe więc sprawdzają się na wszelkich festynach i wiejskich zabawach jako atrakcja. W dużej mierze konie zimnokrwiste są hodowane jako zwierzęta rzeźne; w krajach zachodnich mięso z polskich koni jest bardzo cenione przez konsumentów z uwagi na delikatność i wysokie walory smakowe, związane ze sposobem chowu i warunkami krajowymi.
W Polsce istnieje księga stadna koni PKZ, Polski Związek Hodowców Koni (PZHK) ustalił plan i kierunek rozwoju tej rasy, a także wszelkie zasady dotyczące wpisywania koni do księgi i bonitacji.